 |
| Take the underpass. It's safer. |
W 2002 roku miała miejsce premiera filmu, który wywołał spore kontrowersje drastycznością ukazanych w nim scen i śmiałym potraktowaniem tematu. Mowa o "Nieodwracalnym" w reżyserii Gaspara Noé. Film jednak nie tylko zaskakuje naturalistycznym (delikatnie mówiąc) podejściem do scen gwałtu i morderstwa, ale również ciekawym montażem sekwencji wydarzeń oraz odmienną metodą filmowania. Pytanie tylko, czy pruderyjni krytycy i widzowie, którzy opuszczali sale kinowe po niespełna kilku minutach seansu, mieli czas, by te detale dostrzec, zwłaszcza, że prosta fabuła i improwizowane dialogi łatwo mogą nas zwieść co do prawdziwej istoty obrazu. I czy rzeczywiście problemem jest tu sposób ukazania "nieprzyzwoitego", czy sam fakt jego występowania?
Eksperyment z czasem
W filmie zastosowano odwrotną chronologię: ostatnie wydarzenia widzimy jako pierwsze; po każdej scenie następuje scena poprzednia. Nie ma zatem płynnego przejścia między ujęciami, co początkowo może sprawiać wrażenie, że film jest splotem niepowiązanych sekwencji. Widz zyskuje jednak dodatkową perspektywę: metodą indukcji, jakby przecząc zasadom entropii, dociera przez szereg obiektywnych obrazów do punktu wyjścia.
Przebieg wydarzeń
- Sekwencje w kolejności ukazanej w filmie:
1. Niewyraźne, niekontrolowane ruchy kamery, obracającej się nad placem sąsiadującym z klubem Odbytnica.
- (Czas trwania: około 2 min)
2. Rozmowa dwóch mężczyzn, podczas której padają słowa Czas niszczy wszystko oraz Wszyscy jesteśmy Mefistami.
- (Czas trwania: około 4 min)
3. Rozmowa dwóch starszych mężczyzn (Wszyscy jesteśmy Mefistami), po czym kamera kieruje się na wyjście z klubu dla homoseksualistów Odbytnica, gdzie wyprowadzani są przy obstawie policji Marcus (na noszach) i Pierre (w kajdankach).
- (Czas trwania: około 11.32 min)
4. Nieokreślony czas później dostali się do Odbytnicy, szukając sutenera o przezwisku Soliter. Po jego odnalezieniu, Marcus wdaje się w bójkę, podczas której zostaje przewrócony, po czym łamie mu się rękę na wysokości łokcia. Gdy Soliter zabiera się do gwałtu na Marcusie, Pierre masakruje głowę rzekomego sutenera gaśnicą.
- (Czas trwania: około 13.06 min)
5. Marcus szuka informacji o położeniu Odbytnicy. Dwóch nastolatków podaje przybliżone miejsce. Pierre waha się, chce zrezygnować, jednak Marcus niszczy taksówkę, w której siedzi Pierre.
- (Czas trwania: około 5 min)
6. Marcus i Pierre wsiadają do taksówki, kierowanej przez kierowcę pochodzenia azjatyckiego. Nie mogąc się porozumieć, następuje kłótnia, w wyniku której Marcus wyrzuca taksówkarza, odjeżdżając jego samochodem.
- (Czas trwania: około 3 min)
7. Wraz z dwoma mężczyznami, oferującymi pomoc, przesłuchują prostytutki w celu odnalezienia Guillermo Nuneza, ten jednak okazuje się być transwestytą, którego bił w tunelu Soliter. Pod nożem wyznaje o Soliterze i Odbytnicy.
- (Czas trwania: około 6 min)
8. Po przesłuchaniu przez policję, do Marcusa i Pierre'a zgłaszają się dwaj mężczyźni, twierdzący, iż mogą pomóc odnaleźć napastnika. Oferują pomoc w zamian za opłatę. Ich jedyną wskazówką jest saszetka znaleziona w tunelu, z dokumentami Guillermo Nuneza.
- (Czas trwania: około 2 min)
9. Alex, nie mogąc złapać taksówki, chcąc przejść ruchliwą ulicę, przechodzi tunelem. Natyka się na mężczyznę, szarpiącego kobietę. Zwraca on uwagę na przechodzącą Alex. Następuje scena gwałtu analnego, kręcona w czasie jednego ujęcia. W czasie gwałtu, w oddali widać człowieka, który wycofuje się, nie pomagając ofierze. Dowiadujemy się też, że w Odbytnicy Pierre nie zabił Solitera, który stał obok.
- (Czas trwania: około 14 min) - scenę tę nakręcono w jednym ujęciu!
10. Pierre, Marcus i Alex są na domowej dyskotece. Marcus szybko zaczyna się bawić pod wpływem alkoholu i narkotyków, Pierre stara się go pilnować. Alex kłóci się z Marcusem, po czym wychodzi z przyjęcia.
- (Czas trwania: około 10 min)
11. Dojazd metrem na przyjęcie, w czasie którego poruszane są tematy seksualne. W luźnej atmosferze, Piere stara się poznać szczegóły życia intymnego Marcusa i Alex. Alex bowiem opuściła Pierre'a, statecznego profesora filozofii na rzecz Marcusa, rozrywkowego i seksualnie wyzwolonego mężczyzny.
- (Czas trwania: około 15 min)
12. Marcus i Alex spędzają wspólnie czas w łóżku. Gdy Marcus idzie kupić alkohol na nadchodzące przyjęcie, Alex wykonuje test ciążowy, który okazuje się być pozytywny.
- (Czas trwania: około 3 min)
13. Początkowe słowa filmu: "Le Temps Detruit Tout" (Czas niszczy wszystko). Alex leżąc w parku, otoczona bawiącymi się dziećmi, czyta książkę Eksperyment z czasem Johna W. Dunne'a, w tle VII symfonia Ludwiga van Beethovena.
- (Czas trwania: około 4 min)
Klimat filmu i efekty
Obraz zawdzięcza swoją stylistykę odpowiedniemu kadrowaniu : ujęciom diagonalnym, odwróconym (jak sugeruje tytuł filmów) - a także z wszelkich możliwych kątów. Dodatkowy efekt uzyskano dzięki temu, że materiał kręcono w 16 mm, przechodząc następnie na 35 mm (kamera z szerszą ogniskową).
Klimat filmu to nie tylko niezwykłe ujęcia i kolorystyka krwistej czerwieni w dusznych, klaustrofobicznych pomieszczeniach, ale także odpowiednia muzyka. W ścieżkę dźwiękową filmu (początkowe 30 minut) wkomponowano tzw. infradźwięki (infrasounds), czyli dźwięki o częstotliwości poniżej 20 Hz, a więc takie, które nie są słyszalne dla człowieka, a które przy dłuższej ekspozycji mogą wywoływać bóle głowy, nudności, uczucie niepokoju etc. Dźwięki te są odbierane przez niektóre zwierzęta jako symptomy zbliżającego się niebezpieczeństwa, np. trzęsienia ziemi. W przypadku ludzi konkretnego wpływu na kondycję psychofizyczną nie stwierdzono; niektórzy badacze spierają się, że zjawisko to wykorzystywane jest przez speców od efektów specjalnych w filmach grozy (link do artykułu: http://www.msnbc.msn.com/id/3077192/), jednak status tego twierdzenia należałoby póki co traktować jako jeden z "urban myths", podobnie jak rewelacje o treściach subliminalnych czy, jak kto woli, podprogowych.
Czas - wielki nauczyciel, który zabija swoich uczniów
W scenie końcowej widzimy, że bohaterka czyta "An Experiment with Time" autorstwa J.W. Dunne'a. Wybór nie jest przypadkowy. Reżyser co rusz przypomina o nieodwracalności wydarzeń i o tym, że czas wszystko niszczy. Koncepcje Dunne'a, jakkolwiek nie najnowsze, zdołały na trwałe zakorzenić się w kulturze umysłowej.
Według jednej z nich, rzeczywistość jest nieustannie, "wiecznie" obecna, a przeszłość, teraźniejszość i przyszłość ( w jej ramach) dzieją się jednocześnie. Jednak nasza świadomość jest w stanie doświadczać tej jednoczesności tylko w sposób linearny. Sen jest natomiast stanem, w którym nasz umysł (w pełni wyzwolony) może doświadczać zarazem tych trzech przestrzeni czasowych. Z tą ideą związane jest pojęcie nieśmiertelności (por. zbiór opowiadań "Alef" J. L. Borgesa) czy koncepcja wszechświatów równoległych
( echa filmu "Donnie Darko").
By wyjaśnić swoje wywody, autor podaje metaforę książki: w danym momencie rzeczywistości książka istnieje jako całość, ale my jesteśmy w stanie w tym danym momencie czytać tylko jedną jej stronę. Nie oznacza to jednak, że pozostałe strony nie istnieją obiektywnie. Gdybyśmy byli w stanie czytać wszystkie strony książki równolegle, bylibyśmy bliżej doświadczenia jej istoty (artykuł na Wiki: http://en.wikipedia.org/wiki/An_Experiment_with_Time)
Trivia
Ciekawostki dotyczące filmu w wersji ENG :http://www.imdb.com/title/tt0290673/trivia
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz